Også ord har føter
Ein stad mellom dei enkelte stavingane og heile ordet ligg føtene. Desse føtene er eitt av fleire fenomen som utgjer dei rytmiske mønstra i språk.
Eitt ord er sett saman av ei eller fleire stavingar - det lærer me allereie i 1. klasse, når ein del av leseopplæringa er å klappe oss gjennom orda for å finne ut kor mange stavingar ordet har. Men stavingar er berre eitt av fleire fenomen som lagar rytme i språket; tungt og lett trykk, tonelag og altså føter er andre.
Violeta Martínez-Paricio har studert desse føtene i språket, som ein kan førestille seg at ligg mellom stavingane og heile ordet, som eit mellomledd i det prosodiske hierarkiet - altså det lydlege hierarkiet som eit ord er bygd opp av. Denne veka disputerer ho på doktoravhandlinga si; ei utforsking av små og store metriske føter: "An exploration of minimal and maximal metrical feet."
.jpg "VioletaM-Paricio2 (640x428).jpg") |
| Violeta Martínez-Paricio deler ord i rytmiske føter. Foto: Sigrun Høgetveit Berg |
Føter henta frå diktekunsten
- Namnet på fenomenet er henta frå diktekunsten, der me snakkar om verseføter, som er bestemte faste rytmiske mønster som dikt kan skrivast inn i. Dei meste kjende er kanskje jambe og troké.
- Men stavingar kan også samlast i føter. Det er ein relasjonell katgeori - det vil seia at den eksisterer ikkje uavhengig av staving og ord, seier Martínez-Paricio.
- Og me ser føre oss at det finst universelle reglar for korleis desse føtene opptrer. Som med andre språklege fenomen kan me analysere føtene som binære strukturar, altså doble strukturar.
Føter byggjer binære - doble - strukturar
- Eitt av mine funn i avhandlinga er nettopp at også språk med tredelt rytme, altså med ord som har trykk på kvar tredje staving, kan delast i to. Føtene byggjer lag på lag oppover, slik at eit fleirstava ord med tredelt trykk, likevel kan delast i to hovuddelar, i ein binær struktur, fortel Martínez-Paricio.
- Dette har mellom andre Curt Rice vist før, men avhandlinga mi, som tek føre seg åtte ulike språk frå heile verda, stadfester dette, avsluttar ho.
