Fattigkasser sette eldre ut på anbod

I middelalderen tok kyrkja hand dei fattige i samfunnet. Så, i 1845, vedtok Stortinget ein lov som skulle sikre fattige hjelp, Lov angaaende Fattigvæsenet i Kjøbstæderne – ein lov som er blitt revidert fleire gonger fram til i dag.

Rundt om i kommunenorge hadde ein fattigkasser, som ofte blei styrde av bygdas og byens beste menn, og mang ein stad blei fattigstyra utpeika av soknepresten. Han vona at dei som hadde mest skulle fylle på med eigne kroner i fattigkassa.

I bygdenorge var legd vanleg, ei tidleg form for outsourcing – i form av ein anbodskonkurranse: Han som baud minst for å ta hand om fattiglemen, kost, losji og gravferd, fekk tilslaget.

Fekk refusjon

Helgeland museum har ei samling slike anbodsbrev. Her er eitt – som også tek høgde for gravferda:

«Jeg (NN) Breistrand anbyder at forpleie Sindsyge (NN) paa mit Bosted Breistrand i Herø (…) Herred paa den Maade, som foreskrevet i foranstaaende Regler, mod en Godtgjørelse af Kr. 200,00 (…) De til den Syge fornødne Gang- og Sengklæder anskaffer jeg selv uden særskilt Godtgjørelse (…) Afgaar den Sindsyge ved Døden, udbetales den ovenfor betingede Godtgjørelse kun til Dødsdagen, og har jeg at besørge den Afdødes Begravelse mod Erstatning af Fattigkassen, der udredes med det for Fattiglemmers Begravelse sædvanlige Beløb».

Gravferd ti kroner

Ein annan helgelending rekna i si tid ut kva gravferda kosta for personen han hadde innlosjert:

«Skrivelse fra (NN) Slapøvær, hvori forlanges forpleiningsgodtgjørelse for (NN) under hendes sygdom og død – kr. 30,00 for 3 ½ md. fra paasketider til den 8de august. Endvidere kr. 5,00 for arbeide ved hendes begravelse m.v. Endvidere kr. 5,00 for udlæg ved begravelsen. Endvidere kr. 6,00 for husly for hende fra 1/1 05 til paasketider.»

Tryggingsnett kom i 1967

I 1966 vedtok Stortinget å innføre folketrygda, Norges største sosialpolitiske reform. 1. januar 1967 blei det nasjonale tryggingsnettet rulla ut. I dag ligg samla utgifter til «sosial vern» på vel 40 prosent av statsbudsjettet.