Eg skammar meg ikkje lenger over den unge bibelskuleeleven som ville forandre verda
Eg er stolt av at eg var modig nok til å bryte ut.
- Elisabeth KleppeFilmskapar
Denne artikkelen er over tre år gammelDebattSom barn og tenåring var eg djupt fascinert av Rudolf Nurejev. Den sibirske gutungen som blei ein verdas største ballettdansarar og dansa for Kirov-balletten i Leningrad, men hoppa av på spektakulært vis, då ensemblet vitja Paris.
Eit himmelhøgt sprang som gav han fridomen, men til ein høg pris. Han blei lyst i bann i heimlandet sitt, og fekk ikkje møte mor si igjen før 26 år seinare.
Min eigen draum om å bli ballettdansar blei tidleg parkert. Far min var predikant i Den Frie Evangeliske Forsamling i Skostredet i Bergen. Det skulle ha teke seg ut med ei dotter som dansa.
Eg vaks opp i eit kristent miljø, der tungetale og profetiar blei tekne like seriøst som all anna ordveksling. Den Frie Evangeliske Forsamling, på kristent folkemunne kalla «Frie vennar», låg teologisk tett opp til pinsevennane.
Når forsamlinga møttest, var det ofte høglydt bøn og nokre gret. Mange fekk utløp for kjenslene sine på eit vanleg sundagsmøte. Som barn gjorde dette meg engsteleg, som tenåring krympa eg meg på stolsetet når ein vaksen reiste seg og med gråten i halsen framførte ei bøn.
Den dag i dag får eg lett panikk, når eg er i selskap og folk reiser seg spontant for å ta ordet.
Vi praktiserte også vaksendåp. Tanken var at ein måtte vere stor nok til å ta eit sjølvstendig val, før ein let seg døype. Eg var 14 år då pastoren senka meg ned i eit lite basseng heilt fremst i lokalet, medan heile forsamlinga såg på. Eg hadde kledd meg i mange lag med kvitt, av frykt for at den nakne kroppen min skulle visast under dei våte kleda, då han reiste meg opp frå vatnet.
Men i dette miljøet hadde eg også ein friplass. Juniorklubben vart leia av ein ung mann som las Tolkien, tok oss med på hytteturar og sommarleirar, lærte oss opp i data, gitarspel og endåtil filmproduksjon.
Når han bad til Gud, var det med opne auge og roleg stemme, han høyrde på oss i timevis når vi fortalde om alle dei vi var forelska i, og eg tenkte at ein sånn kristen kan eg vere.
Helene (14): Vi har ingen plass å tøyse, le og flørte!
Skulen var ein annan fristad. Klassekameratane mine visste at far min var predikant, men kom sjeldan inn på det, og om dei unntaksvis gjorde det, hadde eg mine strategiar for å navigere meg rundt det.
Eg hadde også andre sosiale arenaer der eg tok pause frå Jesus; turntreningane i Landåshallen, pianotimane og jentekoret Voci Nobili.
Russetida blei den første brutale opplevinga av utanforskap. Medan klassekameratane mine festa i natta utanfor Bergenshallen, såg eg gamle filmar på kabel-tv i leilegheita til syster mi, medan ho og ungane hennar sov.
Det var ingen si skuld at eg var einsam, det kjendest meir som eit vegval. Eg var redd for å trø feil, redd for kva festinga og drikkinga ville føre til.
«I’m a King’s kid», stod det på russekortet mitt. Det var ikkje akkurat ein invitasjon.
Som 19-åring tok eg til på bibelskulen til Oslo Kristne Senter. Noregs største forsamling hadde eit stort musikkmiljø med fleire profesjonelle musikarar, og sundagsmøta var ei blanding av rockekonsert og kickoff.
Pastoren hadde talarstol av pleksiglas. Han var folkeleg, morosam og stod aldri stille på scena når han preika om bøn og livet med Gud, om forsamlinga, ekteskapet og mannen som «hovudet for kvinna».
Eg var van med sterke kvinner og kunne aldri finne på å underordne meg. Ein av dei kvinnelege predikantane fortalde med stor begeistring og innleving om korleis ho naut å underkaste seg mannen sin etter Guds ord. Eg tenkte at dette handla mest om seksuelle preferansar.
Eg fekk raskt ansvar i ungdomsgruppa til Oslo Kristne Senter og sjonglerte arbeidet i forsamlinga med studiar, då eg etter kvart tok til på fransk på Blindern.
Ungdomspastoren var ein kul fyr med eige kristenrockeband og karisma i særklasse. Vi skulle alle vere «Guds ord-fanatikar», skreik han. Vi lo av den trauste liturgien i kyrkja, slik var ikkje vi, vi var ein ny generasjon kristne, ein sterk fellesskap, ei bølgje av kraft og lidenskap.
Øystein Gjerme ønsket å starte en egen kirke. Nå er den blant landets raskest voksende frimenigheter.
Eg gjekk inn i arbeidet med ungdommeleg begeistring, og snart var eg ein av leiaren sine næraste undersåttar. Eg fekk ansvar for studentarbeidet på Blindern, der vi forkynte på møte, konsertar og dreiv med «ein til ein»-misjonering. Det siste var noko eg helst unngjekk. Å ta kontakt med nokon som tydeleg prøver å unngå deg og bodskapen din, var sjølvsagt audmjukande.
Eg må likevel innrømme at eg treivst i sentrum av der det skjedde. Frå tid til anna stod eg sjølv på talarstolen, og var ikkje nervøs for å snakke framfor 500 andre ungdommar. Eg såg for meg eit langt liv i den kristne forsamlinga.
Men noko var i ferd med å skje i meg, som ei sakte fokusering av linsa. Ho som alltid gret så høgt når ho bad til Gud, og han som var så god til å danse, kvar hadde dei blitt av? Ho som pastoren hadde lækt frå MS, kvifor hadde ho funne fram krykkene igjen?
Eg tok til å studere dramaturgien på møta; dei naive lovsongane, retorikken pastoren brukte for å få folk til å gi pengar, dei gjentakande flosklane i talane.
Til slutt dei endelause «ettermøta», der pastoren mana til omvending: Alle som ville overgi seg til Gud, eller kvitte seg med eit problem, kunne kome til fremste rad, så skulle pastoren og alle leiarane i forsamlinga legge hendene på dei og be Gud om å gripe inn. Som oftast «fall» fleire bakover då pastoren la handa på dei, men det stod alltid nokon klar til å ta i mot.
Jens Kihl: «Det siste året har eg prøvd å jobbe meg gjennom bøkenes bok.»
Etter kvart tok eg til å uttrykke dei kritiske tankane. Det blei ikkje teke godt i mot. Pastoren skreik mot meg då eg stilte spørsmål ved kulturen på ungdomsmøta, det var nok til at eg heldt kjeft ei stund.
Eg visste det ikkje då, men eg var på veg inn i ei eksistensiell krise. Eg brukte all fritid i forsamlinga, og utsliten av alle plikter og krav både frå meg sjølv og andre, klarte eg ikkje å konsentrere meg på førelesingane.
Det toppa seg på eit kristent møte på Blindern.
Det var tjukt av folk på møtet vi arrangerte. Ein studentpastor frå USA bad alle om å lukke augo, og så kunne dei som ville bli kristne, løfte ei hand.
«Dette er berre ei sak mellom deg og Vårherre», sa han.
Etter møtet sprang pastoren og kona hans bort til meg, og spurte kven som hadde rekt opp handa. Eg visste ikkje, eg hadde late att augo, som eg fekk beskjed om.
Dei blei rasande. Dei skreik til meg at eg no hadde mange liv på samvitet, for dei som hadde rekt opp handa, ville ikkje klare å halde på trua åleine, og no visste vi ikkje kven dei var.
Hjarta mitt dundra, tankane suste gjennom hovudet. Ungdomspastoren og kona var to kristne leiarar som eg hadde jobba tett med, og sett opp til. No hamra dei laus på meg som om eg hadde svikta dei på det grovaste.
Men medan eg tok i mot salvene, kjende eg og ei kraft i meg, ei visse om at no opna tida seg. Ikkje på like spektakulært vis som for Nurejev, men det kjendest like himmelhøgt då eg nokre veker seinare hoppa av frå Oslo Kristne Senter, og drog heim til Bergen.
Sånne som meg bærer ansvaret for at ikke flere går i kirken
Fridomen var først guddommeleg, men og utan retning, utan tryggleiken i fellesskapen. Alle referansar var nulla ut, reglane gjaldt ikkje lenger. Kva skulle eg no meine, kven ville eg no vere?
Det var brutalt. Eg følte at eg hadde kasta vekk fleire år, eg kjende på desperasjon, håpløyse. For å få eit haldepunkt, flytta eg etter kvart inn i ein studentheim leia av presten Arnfinn Haram, som seinare konverterte til katolisismen. Der var det tidebøner og filosofiske samtaler med referansar eg ikkje hadde, men det var ein trygg stad å vere, med plass til heile mennesket, ikkje berre ein oppgira «halleluja»-versjon.
Gode vener frå skuletida hjelpte meg å ta igjen noko av det tapte ungdomslivet, men eg sørgde lenge over at eg hadde gitt verdfulle år til andre sine draumar.
For nokre år sidan bestemte eg meg for å slutte fred med den 19 år gamle bibelskuleeleven som ville forandre verda. Eg skammar meg ikkje over henne lenger, men er stolt over at eg fire år seinare år var modig nok til å bryte ut, utan å vita kvar eg skulle.
Frå tid til anna blir eg kontakta av menneske som er bekymra for trua mi, og vil at eg skal gi den kristne forsamlinga ein ny sjanse. Svaret er alltid det same: Takk for omsorga, men fridomen min får du aldri.
